Commanderij Gruitrode

De Commanderij van Gruitrode, een wachterburcht uit de 15de eeuw, wordt nieuw leven ingeblazen.

Omschrijving

In het kort

Gruitrode - project lopende

Fase 1: 2024-2025

  • Restauratie hoeve en bouw nieuwe zaal
  • Aanleg omgeving
  • Aanleg parking kasteelstraat

Fase 2: ontwikkeling na 2026

  • Restauratie kasteel 

Inleiding

De Commanderij van Gruitrode is een prachtige historische site, gelegen vlakbij het centrum van het pittoreske Gruitrode. De site is verbonden met de kern van het dorp via schilderachtige graslanden en biedt toegang tot het uitgestrekte natuurgebied genaamd Duinengordel.

Sinds 2016 is de locatie volledig in handen van de gemeente Oudsbergen, die zich als opdrachtgever inzet voor de herbestemming van de site. De gemeente heeft als doel om de volledige site gefaseerd te ontwikkelen in harmonie met de dorpskern en de omliggende natuur.

Een nieuw verhaal

Met de ontwikkeling van Commanderij Gruitrode streeft de gemeente naar harmonie tussen cultuur, natuur, erfgoed, vrije tijd en toerisme waar de inwoners van Oudsbergen trots op kunnen zijn. Het ambitieuze doel is om de Commanderij uit te bouwen tot een toeristische en recreatieve trekpleister voor erfgoed-, natuur- en cultuurliefhebbers en een ontmoetingsplaats voor verenigingen en ondernemers. Het wordt een belevingsvolle erfgoedsite met aandacht voor de Duitse Ridderorde.

Commanderij Gruitrode wordt toegangspoort Duinengordel van het Nationaal Park Hoge Kempen. Tegelijkertijd wordt de Commanderij een betekenisvolle en toegankelijke plek voor de inwoners van Oudsbergen, voor cultuur en events en met kwaliteitsvolle horeca. Met deze faciliteiten wordt de site aantrekkelijk voor bedrijven en organisaties die op zoek zijn naar een unieke vergader- of eventlocatie in het groen.

De Commanderij bestaat uit twee eilanden, elk met een eigen karakter, maar samen vormen zij Commanderij Gruitrode. Om het beeld van één entiteit van buitenaf te behouden, wordt er een verbinding gecreëerd tussen de hoeve en het kasteel, en zal de volledige site opnieuw omringd worden door een slotgracht.

Het erfgoed wordt gerestaureerd en er zullen nieuwe ingrepen plaatsvinden die het verdwenen erfgoed oproepen. Alle nieuwe aanvullingen worden gedaan in een nieuwe architecturale taal, die perfect past bij de historische omgeving.

Fase 1: 2024-2025

Restauratie hoeve en bouw nieuwe zaal

De hoeve maakt deel uit van de voorburcht van het oorspronkelijke kasteel en biedt een warm onthaal aan onze bezoekers. Hier vind je de lobby en enkele multifunctionele ruimtes. In de gezellige horecazaak in de Tiendenschuur kan je genieten van een hapje en een drankje na een wandeling, fietstocht, paardrijtocht of bezoek aan onze vergader- en cultuurzalen. De voormalige brouwerij is bewaard gebleven als overdekte ruïne, die je kan bewonderen tijdens je bezoek.

Een nieuwe multifunctionele hoevezaal voor 250 personen grenst aan de U-vormige hoeve. Deze flexibele zaal kan aangepast worden aan de behoeften. Het zicht op het kasteel en het omliggende landschap is adembenemend. De materialen zijn geïnspireerd op de historische gebouwen uit de omgeving, zoals baksteen, kalk, hout, leien en keramische materialen, maar dan wel in een hedendaagse vormgeving.

Op de binnenkoer is de originele verharding met kasseien omgezet naar een moderne toepassing van steenfracties in verschillende groottes en looppaden in uitgewassen beton. Tussen deze stenige oppervlakte vind je ook ruimte voor oude bloem- en kruidengewassen, die de koer het hele jaar door aantrekkelijk maken.

Om de historische uitstraling van zowel de voorburcht als het kasteel te herstellen, worden de oorspronkelijke slotgrachten hersteld. Deze grachten worden omgeven door groene beplanting, waaronder waterplanten en aangepaste struikgewassen.

Aanleg omgeving

Het kasteel en de hoeve zijn sterk verankerd in het landschap. Het historische karakter van de site wordt benadrukt door het herstel van de originele slotgrachten. 

Het omringende landschap van de Commanderij is als een oase in een dor zandlandschap en is sterk verbonden met het water van de Itterbeek. 

Het ontwerp van de omgeving van de Commanderij omvat vijf verschillende landschapstypes:

  • het natte valleilandschap met de slotgracht en de Itterbeek
  • het bloemrijke tuinlandschap met fruitbomen en groente- en kruidentuinen
  • het cultuurlandschap met akkers en weilanden
  • het boslandschap met de dreven en de nabijgelegen bossen
  • het natuurlijke heidelandschap en duinenlandschap. 

Deze vijf landschappen worden samengevoegd tot één geheel in de directe omgeving van de site en vormen het nieuwe landschap.

Aanleg parking Kasteelstraat

In de komende jaren wordt de Commanderij uitgebouwd tot de grootste toeristische trekpleister en toegangspoort Duinengordel tot het Nationaal Park Hoge Kempen.

Om de verwachte bezoekers te kunnen ontvangen, zullen er voldoende parkeerplaatsen worden voorzien. Om het zicht op de Commanderij en het omliggende landschap zo veel mogelijk te behouden, zal de parkeerplaats aan de overkant van de Kasteelstraat worden aangelegd, aan het kruispunt met de Opstraat.

Oudsbergen heeft gekozen voor een groene parkeerplaats met zo min mogelijk verharding. Hoogstambomen zullen zorgen voor voldoende schaduw en de parking zal herkenbaar zijn als een parkeerplaats bij het Nationaal Park Hoge Kempen. Er komen 160 parkeerplaatsen voor auto's, een fietsenstalling voor 30 fietsen en 2 plaatsen voor bussen.

Fase 2:ontwikkeling na 2026

Restauratie kasteel

In fase 2 van de plannen zullen het kasteel en de binnenkoer een grondige opknap- en herwaarderingsbeurt ondergaan, hoewel deze plannen nog in ontwikkeling zijn. 

Momenteel is het kasteel alleen toegankelijk via de hoeve en de brug van de hoeve naar het kasteel. In de toekomst zal de hoeve echter meer een open en dynamische plek zijn die doorwaadbaar is en zal het mysterieuze karakter van de kasteelsite worden versterkt.

Partners

Bij het project van de Commanderij van Gruitrode zijn verschillende partners betrokken. Naast de gemeente Oudsbergen zijn ook de Vlaamse overheid (Toerisme Vlaanderen, Agentschap Onroerend erfgoed, Agentschap Natuur en Bos), het Regionaal Landschap Kempen en Maasland en het Nationaal Park Hoge Kempen betrokken. Verder zijn er nog verschillende private partners (IDEA, Quarante, Architectenbureau Michel Janssen, Evolta en Geotec) en lokale verenigingen die een bijdrage leveren aan het project. 

Samen werken zij aan de herwaardering en ontwikkeling van deze historische site tot een toeristische trekpleister en toegangspoort Duinengordel tot het Nationaal Park Hoge Kempen.

Foto's

Status
Deelkern
Aangepast op woensdag 21 feb 2024 om 14:22